بررسی تحلیلی رقابت گرجیان با ائتلاف ترکان و تاجیکان در دوره شاه صفی (1038-1052 ق)

با ورود نیروهای گرجی به تشکیلات صفویان که عمدتاً از اسرای گرجستان و از عناصر غیرمسلمان و نومسلمان بودند، رقابت در دربار صفویان از حالت سنتی خارج شد. دو گروه پایه‌گذار سلسله صفویان؛ یعنی ترکان و تاجیکان از ابتدای تشکیل این سلسله دچار تضادها و رقابت هایی بودند. رقابت ترکان و تاجیکان از جمله مشهورترین رقابت‌های درباری تاریخ ایران محسوب می‌شود. ماهیت رقابت‌ها از زمان شاه عباس اول به بعد شکل تازه‌ای به خود گرفت و ضلع سومی به نام نیروی سوم به این عرصه اضافه شد. این امر سبب اتحاد نیروهای قدیمی گردید. اوج رقابت‌های میان گرجی‌ها و جناح ائتلافی ترکان و تاجیکان در زمان شاه صفی بود. در این مقطع هنوز قزلباش‌ها و تاجیکان تمام قدرت خود را به نفع گرجی‌ها از دست نداده بودند. با مرگ شاه عباس اول، راه برای احیای قدرت آنها فراهم گردید. آنها فرصت به دست آمده را غنیمت شمرده، تا با استفاده از آن نیروهای گرجی را به‌طور کامل از تشکیلات صفوی خارج کنند. این مسأله سبب ائتلافی بی‌سابقه بین ترکان و تاجیکان شد، که این ائتلاف باعث توطئه‌های وسیعی از سوی آنها برای براندازی گرجیان گردید. در این میان شاه نیز به دلیل آنکه گرجی‌ها وابستگان به شخص شاه بودند، از آنها حمایت می‌کرد. این امر سبب شد تا دامنة توطئه‌های جناح ترک و تاجیک، خطر را متوجه شاه نیز بنماید. پایان این رقابت‌ها با پیروزی قاطع جناح گرجیان همراه است. در این پژوهش سعی برآن است تا با تکیه برمنابع تاریخی، به بررسی رقابت های میان جناح گرجیان با جناح ترک و تاجیک پرداخته شود.